De zin van Wieteke van Zeil: “Sinds de Corona epidemie gaat dit over ons allemaal.”
Sinds ik over een buscamper beschik kies ik ervoor om zo nu en dan op pad te gaan. In m’n uppie. Meestal kies ik een natuurcamping in de omgeving van iemand uit mijn familie- of kennissenkring waar ik iets mee af spreek. Na een gezellige dag vol mooie gesprekken kom ik alleen aan op de camping waar stellen en gezinnen rond een haardvuur zitten. Een gevoel van eenzaamheid kan me op dat moment overvallen. Streng spreek ik mezelf op zo’n moment toe; voor deze vorm van eenzaamheid heb je zelf gekozen.
Kunsthistorica Wieteke van Zeil presenteert ‘Kunst kijken met gevoel’. Vanaf de eerste aflevering kies ik een rustig moment om het NTR-programma te bekijken. Deze week was het thema Eenzaamheid. Vanuit de Welzijnsorganisatie van onze gemeente ben ik betrokken bij ‘Eén voor eenzaamheid’, waarbij we als betaalde en onbetaalde betrokkenen een hand proberen uit te steken naar de eenzame medemens. Wanneer ik me probeer te verdiepen in eenzaamheid komen er veel vragen naar voren. De theorie heb ik bestudeerd, de cijfers ken ik en daardoor deel ik ook de zorgen dat er steeds meer sprake is van gevoelens van eenzaamheid bij onze mensen om ons heen.
Tijdens het programma ‘Kunst kijken met gevoel’ is een filmpje te zien dat gemaakt is door studenten van de Hogeschool van de Kunsten. Het toont de feiten over eenzaamheid. Indrukwekkende gegevens, waar we als samenleving niet omheen kunnen. Wieteke van Zeil laat ons zien én voelen wat eenzaamheid teweeg kan brengen, door kunst te tonen, maar ook door kunst te ervaren. “Eenzaamheid gaat niet meer over de ander, maar sinds Corona gaat het over ons allemaal.” In het programma gaat ze op pad om te laten zien wat kunst ons te vertellen heeft over eenzaamheid.
James Turell is psycholoog en wiskundige en kunstenaar. Het Hemels Gewelf is een installatie die hij in de duinen bij Den Haag realiseerde. Door plaats te nemen te midden van het kunstwerk stelt hij mensen in de gelegenheid om eenzaamheid te ervaren. In het programma is Van Zeil van boven af gefilmd waardoor de eenzame positie nog duidelijker aanwezig lijkt, maar nog steeds gaat het bij het ervaren van haar eenzaamheid over een zélfgekozen vorm van eenzaamheid. Net als mijn gekozen alleen zijn is, gaat het over iets heel anders dan wanneer je na het ervaren van ‘niet verbonden zijn’ naar huis kunt gaan en je weer kunt voegen in het leefsysteem waar je samen met anderen bent.
Toch levert het programma ‘Kunst met gevoel’ een belangrijke bijdrage in het gesprek over eenzaamheid. We kunnen ervoor kiezen om ons te verdiepen in het gevoel. Kunst met een functie. Of heeft kunst altijd een functie.
Wat doet kunst met jou? En wat hebben kunst en eenzaamheid met elkaar te maken?